Jak pokonaliśmy ospę prawdziwą

Jeszcze w XX wieku ospa prawdziwa spowodowała 500 milionów zgonów na całym świecie. W 1979 roku szczepienia umożliwiły całkowite wykorzenienie ospy prawdziwej w skali globu. A wszystko zaczęło się od badań przeprowadzanych przez skromnego wiejskiego lekarza w Gloucestershire, Edwarda Jennera.

Edward Jenner 1749-1823

Edward Jenner urodził się 17 maja 1749 roku w Berkeley. W wieku 13 lat został uczniem lokalnego lekarza, a później pracował z wybitnym chirurgiem Johnem Hunterem w Szpitalu St. Georges w Londynie. Po dwóch latach intensywnych studiów Jenner powrócił do Berkeley i prowadził spokojną praktykę wiejskiego lekarza, ale także badania naukowe z zakresu historii naturalnej. W pracy często stykał się z zachorowaniami na ospę prawdziwą. Zauważył, że przechorowanie ospy krowianki daje ochronę przed zachorowaniem na ospę prawdziwą. I wiedzę tę wykorzystał. 14 maja 1796 roku dokonał pierwszego zaszczepienia materiałem zakażonym ospą krowią. Pacjentem był 8-letni chłopiec, który łagodnie przechorował krowiankę. Po roku Jenner ponownie zaszczepił chłopca, tym razem materiałem zakażonym ospą prawdziwą i pacjent nie zachorował. Okazało się, że chłopiec został uodporniony na ospę prawdziwą. Ten właśnie eksperyment Jennera dał początek szczepionkom.

Edward Jenner podczas szczepienia

Warto tu wspomnieć, że 80 lat przed wielkim odkryciem Jennera wprowadzono w Anglii technikę warioryzacji, czyli zakażania ludzi zdrowych ospą prawdziwą. Zanim jednak choroba minęła, człowiek chory zarażał wszystkich w swoim otoczeniu. Szczepienie metodą Jennera, zwaną metodą wakcynacji (od Variola vaccina- ospa krowia), było bezpieczną procedurą.

Stopniowo doceniano wielkie korzyści jakie niosą szczepienia. 14 maja 1806 roku prezydent Thomas Jefferson napisał do Jennera: „Usunąłeś z kalendarza ludzkich nieszczęść jedno z największych… Przyszłe narody tylko dzięki historii poznają, że istniała odrażająca ospa i dzięki Tobie została wykorzeniona."

Szczepionka

Kiedy wynaleziono poszczególne szczepionki?

  • 1796 — ospa prawdziwa
  • 1885 — wścieklizna
  • 1890 — tężec, błonica
  • 1892 — cholera
  • 1897 — tyfus
  • 1923 — krztusiec
  • 1927 — gruźlica
  • 1937 — grypa
  • 1941 — kleszczowe zapalenie mózgu
  • 1949 — świnka
  • 1955 — polio
  • 1964 — odra
  • 1970 — różyczka
  • 1974 — ospa wietrzna
  • 1978 — pneumokoki
  • 1981 — wirusowe zapalenie wątroby typu B
  • 1992 — wirusowe zapalenie wątroby typu A
  • 2006 — wirus brodawczaka ludzkiego
  • 2020 — wirus SARS-CoV-2

Małgorzata Kuligiewicz